|
|
DOS KOMUTLARI.
CLS(CLear the Screen) KOMUTU
Ekranı silen bir iç komutdur. Ekrandaki bilgiler silinirken bellekden silinmez.
DIR KOMUTU
Bulunulan klasördeki veya istenilen klasördeki dosyaları ve alt klasörlerin ekranda listelenmesini sağlar. Genel Kullanım normu:
DIR [ Path ] /Parametreler
Parametreler:
/p Listelemeyi sayfa sayfa yapar.
/w Listelemeyi yaparken sadece dosya isim ve uzantılarını dikkate alır.
/s Bütün alt klasör ve bu klasörlerde bulunan dosyaları listeler.
/b Her satıra bir isim gelecek şekilde sadece dosya veya klasör isim ve uzantılarını listeler.
/l Klasör ve dosya adlarını küçük harflarle yazarak listeler.
/ah Saklı dosyaları listeler
/a-h Saklı olmayan dosyaları listeler.
/as Sistem dosyalarını listeler.
/a-s Sistem dosyası olmayan dosyaları listeler.
/ad Sadece klasörleri listeler.
/a-d Sadece dosyaları listeler.
/a Backup ile arşivlenmeye hazır olan dosyaları listeler.
/a-a Son backup dan sonra hiç değişmemiş olan dosyaları listeler.
/ar Sadece okunabilme özelliği olan dosyaları listeler.
/a-r Sadece okunabilir özelliğine sahip olmayan diğer dosyaları listeler.
/on Dosya ve klasörleri isimlerine göre alfabetik olarak(A-> Z) sıralayarak listeler.
/o-n Dosya ve klasörleri isimlerine göre alfabetik olarak( Z -> A) sıralayarak listeler.
/oe Uzantılarına göre sıralayarak listeler.
/o-e Uzantılarına göre tersten sıralayarak listeler.
/od Olu?turulma tarihleri ilk olan en ba?a gelecek ?ekilde listeler.
/o-d Olu?turulma tarihleri ilk olan en sona gelecek ?ekilde listeler.
/os Büyüklükleri küçük olan en ba?a gelecek ?ekilde listeler.
/o-s Büyüklükleri küçük olan en sona gelecek ?ekilde listeler.
/og Klasörler üste, dosyalar alta gelecek ?ekilde listeler.
/o-g Dosyalar üste, klasörler alta gelecek ?ekilde listeler.
c:\>dir . Bulunulan klasördeki dosya ve klasörleri listeler.
c:\>dir.. Bir üst klasördeki dosya ve klaasörleri listeler.
c:\>dir... Bulunulan klasördeki sadece klasörleri listeler.
TIME KOMUTU :Bilgisayar belleğindeki aktif olan zamanı
“Sat:Dakika:Saniye,Salise” sırasına göre gösterir ve yeni zamanın girilmesine
olanak verir. c:\>time
Current time is 13:42:24,01
Enter new time:
şeklinde bir mesaj verir. Eğer isteniyorsa klavyeden zaman girilerek ENTER tuşuna basılır.
DATE KOMUTU
Bilgisayar belleğinde aktif olan tarihi “Gün-Ay-Yıl” sırasına göre gösterir ve yeni tarihin aynı sıra ile girilmesini sağlar.
c:\>date
Current date is Thu 25/07/1996
Enter new date(dd-mm-yy):
Buradan istenirse bu tarih değiştirilebilir.
LABEL KOMUTU
Disk veya disketin ismini gösterir ve bu ismin değiştirilmesine imkan verir.
c:\>label
Volume in drive C is FIZIK
Volume Serial Number 97AE-1400
Volume label(11 charecters, ENTER for none):
İstenirse ilgili diskin ismi en fazla 11 karakterden oluşmak üzere değiştirilebilir.
PROMPT KOMUTU
Bilgisayar dos ortamında iken yanıp-sönen imlec olan kursörün önündeki göstergenin şeklini ayarlar, genel kullanım normu:
PROMPT [ Text ]
?eklindedir. Burada text :
$q = i?areti
$$ $(dollar i?areti)
$t Geçerli zaman
$d Geçerli tarih
$p Geçerli sürücü ve yol
$v MS-DOS versionu
$n Geçerli sürücü.
$g > i?areti
$l < i?areti
$_ ENTER-LINEFEED
$e ASCII Escape Kodu(27 nolu kod)
$h Backspace
Örneğin DOS ortamında iken,
c>prompt $p$g
c:\>
PATH KOMUTU
Bir komut yazıldığında normalde sadece bulunulan klasör de bu komuta ait dosyanın olup olmadığı aranır eğer yok ise “bad command or file name” mesajı ile komuta ait dosyanın bulunamadığını belirtir.Önceden herhangi bir dış komut icra edilmek istendiğinde bu komuta ait dosyaların hangi klasörlerde aranacağını bilgisayar tanıtan komuta PATH komutu denir. Genel normu:
PATH [ sürücü:\yol ]
?eklindedir.
c:\>path c:\; c\dos; c:\dos\yedek
şeklinde bir komut bilgisayara verildikten sonra her hangi bir dış komut icra edilmek üzere çalıştırılmak istendiğinde bilgisayar bu komuta ait dosyanın önce root(c:\)’da sonra sırası ile DOS alt klasörüne ardından da Dos’un YEDEK alt klasör’ sinde olup olmadığını kontrol eder eğer var ise ilgili komut icra edilir, yok ise edilmez.
FORMAT KOMUTU
Disk ve disketleri formatlamakta kullanılan FORMAT komutunun genel kullanım normu,
FORMAT [ sürücü: ] /Parametreler
Parametreler:
/v:label Formatlanacak diskete “label” ismi verilir.
/q Daha önceden formatlanmış olan disketin sadece FAT ve Root klasörünü silerek yeniden düzenler, böylece hızlı formatlama yapılmış olur. Diskette bulunabilecek bad sectörleri taramaz.
/u Diskette bulunan tüm bilgileri siler ve unformatting disk haline getirir. Bu parametre “read and write” hatası oluştuğu zaman kullanılmalıdır.
/b Yeni formatlanan disketlerde IO.SYS ve MSDOS.SYS dosyaları için boş yer ayırır.
/s Disketi sistem disketi olarak formatlar. Yani IO.SYS, MSDOS.SYS ve COMMAND.COM isimli dosyaları formatlanan diskete aktarır.
/f:size Formatlanacak disketin boyutunu belirtir.
size: 360, 720, 1.2, 1.4, 2.8 gibi değerler alır.
/t:tracks Formatlanacak disketin track sayısını belirtir.
/n:sectors Formatlanacak disketin sectör sayısını belirtir.
/1 Single Sided(Tek Yüzlü) disketleri formatlar
/4 5.25’’ lik disketlerin formatlanmasında kullanılır.
/8 Ms-DOS 2.0 ’dan daha eski versionlar için track başına 8 sectör bulunan 5.25’’ lik disketlerin formatlanmasında kullanılır.
c:\>format a: ‘A: sürücüsündeki disket formatlanır.’
c:\>format a: /s ‘ A: sürücüsündeki disket sistem disketi olarak formatlanır, bu esnada IO.SYS, MSDOS.SYS ve COMMAND.COM isimli dosyalar formatlanan disketlere aktarılır. Bu disket ile bilgisayar açıldığında bu dosyalar otomatik olarak bilgisayarın RAM belleğine yüklenir. ’
c:\>format a: /f:1.2 /s ‘ A: sürücüsündeki disket hem sistem disketi olarak formatlanır hemde 51/4 inch’lik HD disket olarak formatlanır.’
DISKCOPY KOMUTU
Bir diskette bulunan bilgileri aynı veya farklı sürücüde bulunan başka bir diskete kopyalar. Genel kullanım normu,
DISKCOPY [ sürücü1: ] [ sürücü2: ]
?eklindedir. Burada sürücü1 kaynak(Source) disket denilen, içinde programların bulunduğu disketin takılacağı sürücü; sürücü2 ise hedef(Target) disket denilen, içine programların kopya edileceği disketin takılacağı sürücüdür. sürücü1 ve sürücü2 aynı olursa aynı sürücüye sırası ile kaynak ve hedef disketler takılır, her defasında bilgisayar belleğinin yettiği kadar bilgiyi alır ve hedef diskete aktarır, bu aktarma işlemi programların kopyalanması bitinceye kadar sürer. Hard diskten başka bir diskete kopyalama bu komut ile yapılamaz.
c:\>diskcopy a: b: ‘a: sürücüsüne takılacak disketdeki bütün programları b: sürücüsüne takılacak olan diskete kopyalar.
c:\>diskcopy a: a: ‘Tek sürücülü bilgisayarlarda sık sık kullanılan bir komut türüdür. Bu durumda önce a: sürücüsüne kaynak disket takılır, bilgisayar belleğinin yetdiği kadar bilgiyi okur, sonra , kaynak disketin çıkarılarak, hedef disketin yine a: sürücüsüne takılması istenir . Hedef disket takıldıktan sonra bilgisayar belleğine aldığı bilgileri hedef diskete aktarır. Bundan sonra bilgiler bitinceye kadar disketler sırası ile a: sürücüsüne takılır, böylece kopyalama işlemi tamamlanmış olur.
SYS KOMUTU
İstenilen disketi sistem disketi haline getirir, böylece bu disket kullanılarak bilgisayarlar açılabilir. Bunu yaparken sistem için gerekli olan IO.SYS, MSDOS.SYS ve COMMAND.COM isimli dosyalarla, sıkıştırılmış sürücülerin diskete erişimini sağlayan DRVSPACE.BIN adlı dosyayı ilgili diskete kopyalar. Bunlardan COMMAND.COM dışındaki diğer üç dosya SHR(sistem, saklı, sadece okunabilir) özelliklerine sahiptir, bu nedenle dir çekildiğinde bu üç dosya görülemez. Bütün dosyaları ve özelliklerini görmek için dir /a veya Attrib komutu parametresiz olarak kullanılmalıdır. Genel kullanım normu,
SYS [ sürücü1: ] sürücü2:
?eklinde olup, burada sürücü1: içerisinde sistem dosyalarını içeren disketin bulunduğu sürücü, sürücü2: ise içerisine sistem dosyalarının yükleneceği sürücüdür.
c:\>sys b: a: ‘Bu komut ile b: sürücüsündeki diskette bulunan sistem dosyalarıa: sürücüsünde bulunan diskete aktarılır. Böylece a: sürücüsündeki disket sistem disketi olarak kullanılabilir.
c:\>sys a: ‘Bulunulan sürücüdeki disk veya diskette bulunan sistem dosyaları a: sürücüsündeki diskete aktarılır.
MEM KOMUTU
Bilgisayar belleğinin kullanılan ve boş olan miktarını belirtir. Genel kullanım normu,
MEM /Parametreler
?eklindedir. parametreler:
/page=p ‘Bellek bilgilerinin ekrana sayfa sayfa gelmesini sağlar.
/classify=c Belleğe yüklenmiş olan programların listesini ve bellekte yüklü olan her programın bellekde ne kadar yeri kullandığını gösterir. Bu parametre tek başına veya sadece /page=p ile birlikte kullanılabilir.
/debug=d Belleğe yüklü programları ve iç sürücüleri gösterir. Bu parametre tek başına veya sadece /page=p ile birlikte kullanılabilir.
/free=f Bellekdeki boş alanı listeler. Bu parametre tek başına veya sadece /page=p ile birlikte kullanılabilir.
/module=m program adı Belirtilen programın bellekte nasıl kullanıldığını gösterir. Bu parametre tek başına veya sadece /page=p ile birlikte kullanılabilir.
c:\>mem Yazıldığında bilgisayarın belleğinin durumunu aşağıdaki gibi listeler:
Memory Type Total = Used + Free
---------------- ------- ------- -------
Conventional 639K 46K 593K
Upper 91K 69K 22K
Reserved 0K 0K 0K
Extended (XMS)* 7.077K 2.638K 4.439K
---------------- ------- ------- -------
Total memory 7.807K 2.753K 5.054K
Total under 1 MB 730K 115K 615K
Total Expanded (EMS) 7.488K (7.667.712 bytes)
Free Expanded (EMS)* 4.688K (4.800.512 bytes)
* EMM386 is using XMS memory to simulate EMS memory as needed.
Free EMS memory may change as free XMS memory changes.
Largest executable program size 593K (607.504 bytes)
Largest free upper memory block 22K (22.320 bytes)
MS-DOS is resident in the high memory area.
c:\>mem /c ‘yazıldığında ise bellekte hala yüklü bulunan programlar ve bu programların belleği kullanım miktarlarını şu şekilde gösterir:
Modules using memory below 1 MB:
Name Total = Conventional + Upper Memory
CHKDSK KOMUTU
Disk veya disketin durumunu kontrol eder, disketdeki mantıksal hataları belirleyerek düzeltir, (Fiziksel hatalar için SCANDISK komutu kullanılır) ve disketin durumunu gösteren bir rapor verir. Genel kullanım normu,
CHKDSK [ sürücü: ] [ dosya adı ] /Parametreler
?eklindedir. Burada parametreler:
/f Disketdeki hataları düzeltir. Ancak bu parametre başka bir program çelışırken kullanılmamalıdır. Örneğin WINDOWS altında çalıştırılmamalıdır, çünkü çalışmakta olan windows programı FAT’de farklı şekilde yorumlanıp bir kısım bilgilerin kaybolmasına neden olabilir.
/v Disk veya disket konrol edilirken her klasördeki dosyalar ekran getirilir.
c:\>chckdsk a: ‘Yazıldığında a: sürücüsndeki disket kontrol edilir ve elde edilen diskete ait sonuclar ekrana şu şekilde getirilir:
Volume Serial Number is 0E34-15D4
1.457.664 bytes total disk space
145.920 bytes in 3 hidden files
1.536 bytes in 3 directories
1.037.824 bytes in 16 user files
272.384 bytes available on disk
512 bytes in each allocation unit
2.847 total allocation units on disk
532 available allocation units on disk
654.336 total bytes memory
607.632 bytes free
Instead of using CHKDSK, try using SCANDISK. SCANDISK can reliably detect
and fix a much wider range of disk problems. For more information,
type HELP SCANDISK from the command prompt.
c:\>chcdsk ‘Yazıldığında bulunulan sürücü olan c: sürücüsündeki hard disk kontrol edilerek durumu aşağıdaki gibi belirtilir:
Volume FIZIK created 11/12/1995 17:51
Volume Serial Number is 97AE-1400
Errors found, F parameter not specified
Corrections will not be written to disk
1 lost allocation units found in 1 chains.
8.192 bytes disk space would be freed
425.517.056 bytes total disk space
180.224 bytes in 13 hidden files
1.179.648 bytes in 142 directories
165.404.672 bytes in 3.086 user files
258.744.320 bytes available on disk
8.192 bytes in each allocation unit
51.943 total allocation units on disk
31.585 available allocation units on disk
654.336 total bytes memory
607.632 bytes free
Instead of using CHKDSK, try using SCANDISK. SCANDISK can reliably detect
and fix a much wider range of disk problems. For more information,
type HELP SCANDISK from the command prompt.
c:\>chkdsk >rapor ‘c: sürücüsü kontrol edilerek sonuçlar rapor isimli bir dosyaya saklanır.
c:\>chkdsk a: >lpt1 ‘a: sürücüsü kontrol edilerek sonuçlar printer’a gönderilir.
FILE(DOSYA) KOMUTLARI
Komutların dosya ile mi yoksa klasör ile mi ilgili olduğunu karıştırmamak için bunları dosya ve klasör komutları başlığı altında incelememiz mümkündür.
COPY CON KOMUTU
Dosya açmakta kullanılır, Genel kullanım normu,
COPY CON [ Dosya Adı.Uzantısı ]
şeklinde olup dosya adı en fazla 8, uzantısı ise 3 karakterden oluşabilir. Açılan dosya’yı saklayarak çıkmak için, son boş satıra ENTER tuşu ile gelinerek, “F6” fonksiyon tuşuna basılır veya “Ctrl+Z” tuşlarına birlikte basılır.
c:\>copy con fizik3.bat
Bu dosya bir deneme dosyasıdır.
.......
......
F6
Bu i?lem sonunda fizik3.bat isimli bir dosya açılarak içerisine bilgiler yazılmış olur.
c:\> 1 file(s) copied
Copy Con komutu bir iç komut olduğundan kullanılmaktadır, fakat dosya açmakta kullanılan EDIT komutu “full screen editör” komutu olup Cop Con komutuna göre çok daha kullanışlıdır. Copy Con komutu zorunlu hallerde kullanılır.
TYPE KOMUTU
Dosya içeriğinin görülmesinde kullanılır, genel kullanım normu,
TYPE [ Dosya Adı.Uzantısı ]
şeklindedir. Yine Type komutunun yaptığı işlevi ileride göreceğimiz EDIT komutu ile ile kullanışlı bir şekilde yapabiliriz. Type komutu ile fizik3.bat isimli dosyanın içeriğini görmek için şu komut yazılır:
c:\>type fizik3.bat
Bu dosya bir deneme dosyasıdır.
DEL KOMUTU
Dosya silmekte kullanılan bir iç komut olup, genel kullanım normu,
DEL [ Dosya Adı.Uzantısı ] /p
?eklindedir.
c:\>del fizik3.bat ‘fizik3.bat adlı dosya silinir.’
/p parametresi kullanıldığında dosya silinmeden önce silinip silinmeyeceğini son kez kullanıcıya onaylatır.
c:\>del fizik3.bat /p
c:\>fizik3.bat, Delete (Y/N)?
‘Burada “Y” tuşuna basılırsa dosya silinir, “N” tu?una basılırsa silmekten vazgeçilir.’
c:\>del. ‘Bulunulan klasördeki tüm dosyalar silinir.’
c:\>del *.*
All files in directory will be deleted!
Are you sure (Y/N)?
“Y” tuşuna basılırsa tüm dosyalar silinir.
REN KOMUTU
Dosya isimlerinin değiştirilmesinde kullanılır, genel kullanım normu,
REN [ Dosya Adı1.Uzantısı ] [ Dosya Adı2.Uzantısı ]
Burada 1. dosya adı eski , 2. dosya adı ise yeni dosya adıdır.
c:\>ren fizik3.bat gazi.fiz ‘Burada fizik3.bat adlı dosyanın ismi gazi.fiz olarak değiştirilir.’
COPY KOMUTU
Dosya kopyalamakta kullanılır, genel normu,
COPY [ Dosya Adı1.Uzantısı ] [ Dosya Adı2.Uzantısı ] /Parametreler
şeklindedir. c:\>copy fizik3.bat fizik.bat ‘fizik3.bat adlı dosyayı aynı klasöre fizik.bat olarak kopyalar, her iki dosyanın da içeriği aynı, sadece isimleri farklıdır.
c:\>copy command.com b: ‘command.com adlı dosya aynı isimle b: sürücüsünün root’una kopyalanır.”
c:\>copy b:\command.com ‘b: sürücüsünün rootunda bulunan command.com isimli dosya bulunulan klasör olan, c: sürücüsünün root’ una kopyalanır.
c:\>copy ali.?at d: ‘ismi ali, uzantısının son iki harfi at ve ilk harfi ne olursa olsun tüm dosyaları(ali.bat, ali.cat, ali.zat,...) d: sürücüsüne kopyalar.(Not: * işareti birden çok harf için joker olarak kullanılabilirken ? işareti ancak bir tek harf için joker olarak kullanılabilir.)
c:\>copy ?.com a: ‘isminin ilk harfi ne olursa olsun uzantısı com olan tüm dosyaları(a.com, b.com, c.com,. d.com, ...) a: sürücüsüne kopyalar. Burada ? işareti sadece bir tek harf yerine joker olarak kullanılabileceğinden kopyalanan dosyaların isimlerinin bir tek harfden oluşması gerekmektedir’
.c:\>copy *.com a: ‘ismi ne olursa olsun (Burada * işareti istenildiği kadar harf yerine joker olarak kullanılabileceğinde dosya isminin tek bir harfden oluşması gibi bir sınırlama söz konusu değildir. Dosya ismi tek bir harfden oluşabileceği gibi 8 harfden de oluşabilir, yani, a.com, ali.com, fizik.com, kimyacı.com, gibi ) uzantısı com olan tüm dosyaları a: sürücüsüne kopyalar.
XCOPY KOMUTU
Copy komutu gibi dosya kopyalamakta kullanılır, copy komutu bir iç komut iken xcopy komutu bir dış komutdur. Copy komutuna ilave olarak sadece dosyalar değil klasörlerin de kopyalanmasını sağlar, genel normu copy komutu ile aynı olup,
XCOPY [ Dosya Adı1.Uzantısı ] [ Dosya Adı2.Uzantısı ] /Parametreler
şeklindedir. Yukarıda copy komutu için yazılan örneklerin tamamı Xcopy komutu için de geçerlidir, fakat Xcopy komutu ile bir takım ilave kopyalama özellikleri de kullanılabilir, bu özellikler şu parametreler ile yapılır:
/s Bulunulan klasördeki tüm dosyalara ilaveten tüm alt klasörleri ve eğer var ise bunların içerisindeki dosyalarında kopyalanmasını sağlar.
/w Kopyalama işlemine başlamak için kullanıcıdan talimat bekler bu amaçla “press any key to begin copying file(s)” mesajı gelir, herhangi bir tuşa basıldığında kopyalama işlemine başlanır.
/d:date Date ile (Ay/Gün/Yıl sırasına göre) verilen tarihden sonra oluşturulan dosyaların kopyalanmasını sağlar.
/e İçerisinde hiç bir dosya olmayan alt klasörlerinde kopyalanmasını sağlar. Bu paramatre /s parametresi ile birlikte kullanılmalıdır.
MOVE KOMUTU
Copy ve Xcopy komutları gibi dosyanın bir klasör’den başka bir klasöre veya aynı klasör içerisine aktarılmasını sağlar. Fakat bu iki komutdan farkı, Copy ve Xcopy komutu dosyaları bir yerden başka bir yere kopyalarken hem orijinal dosya dururken hem taşınan dosya durduğu için aynı içerikli, isimleri farklı olabilir, iki dosya oluşuyordu, Move komutunda orjinal dosya bir yerden başka bir yere taşınmış oluyor, dolayısı ile tek bir dosya söz konusudur. Copy ve Xcopy komutları ile dosyaların kopyalanması sözkonusu iken Move komutu ile dosyaların taşınması sözkonusudur. Genel kullanım normu, yine Copy ve Xcopy komutları ile aynı olup,
MOVE [ Dosya Adı1.Uzantısı ] [ Dosya Adı2.Uzantısı ] /Parametreler
şeklindedir.
ATTRIB KOMUTU
Dosyaların kullanım özelliklerini değiştiren bir komuttur. Bu özellikler dosyaların, sadece okunabilir(Read Only=r), arşivlenme(archive=a), sistem(system=s), saklı olma(hidden=h) özellikleridir. Genel normu,
ATTRIB [ +/- Özellik Kodu] [ Dosya Adı.Uzantısı ] /Parametre
şeklindedir. Burada kullanılan özellik kodları:
+r Dosyayı Read-Only (Sadece Okunabilir) yapar
-r Sadece okunabilir olan dosyanın bu özelliğini ortadan kaldırır.
+a Dosyaya arşiv dosyası özelliği kazandırır.
-a Arşiv dosyası özelliğini ortadan kaldırır.
+s Dosyayı sistem dosyası yapar.
-s Dosyanın sistem dosyası özelliğini ortadan kaldırır.
+h Dosyayı saklı yapar.
-h Saklı dosyayı eski haline getirir.
Parametre olarak sadece /s kullanılabilir.
/s Bu parametre kullanıldığında sadece bulunulan klasördeki değil tüm alt klasörlerdeki dosyaların da özelliği değiştirir.
Attrib komutu özellik kodsuz ve parametresiz kullanılırsa ilgili dosyaların var olan özellikleri gösterilir.
KLASÖR (DIRECTORY) KOMUTLARI
MD KOMUTU
Klasör açmakta kullanılır. Dosya açmakta kullanılmaz, bu amaçla “copy con” komutu ve “EDIT” editörleri kullanılır. Genel normu,
MD [ Klasör Adı.Uzantısı]
şeklindedir. Burada, dosyada olduğu gibi, klasör adı da en fazla 8, uzantısı ise 3 karakterden oluşabilir.
c:\>md fizik ‘Bulunulan klasör olan c: sürücüsünün root’unun altına fizik isimli bir alt klasör açar.
c:\>md a:\fizik ‘a: sürücüsünün root’una fizik isimli bir alt klasör açar.
c:\>md fen\fizik ‘c: sürücüsünün root’unun altına fen isimli onun altına da fizik isimli bir klasör daha açar, böylece tek komutla iki klasör açılmış olur.
c:\dos\>md ankara ‘Bulunulan klasör olan c:’nin dos alt klasörünün altına ankara isimli bir alt klasör açar.
CD KOMUTU
Bir klasörden diğer bir klasöre geçmek için , yani klasör değiştirmekte, kullanılır. Genel kullanım normu,
CD [ Klasör Adı.Uzantısı]
şeklindedir.
RD KOMUTU
Klasör silmekte kullanılır. Bu komut ile klasörün silinebilmesi için ilgili klasörün içinin boş olması gerekir, yani silinecek klasörün içinde hiç bir dosya yada alt klasör bulunmaması gerekir. Eger silinecek klasörün içinde dosyalar var ise öncelikle o dosyaların del komutu ile silinmesi gerekir. Eger silinecek klasörün altında alt klasör var ise öncelikle alt klasörün, yine rd komutu ile, silinmesi gerekir. Genel kullanım normu,
RD [ Klasör Adı.Uzantısı]
şeklindedir.
TREE KOMUTU
Klasörleri bir soyağacı gibi grafikle gösterir. Genel kullanım normu,
TREE [ Klasör Adı.Uzantısı] /Parametre
?eklindedir. Parametre
/f ‘Tüm alt klasörler içerisinde bulunan dosyaların isimlerini gösterir.
c:\>tree ‘Bulunulan klasör olan c: ’nin root’unda bulunan tün klasör ve alt klasörleri gösterir.
c:\>tree /f ‘c:’nin root’unda bulunan tüm alt klasörleri içerisindeki dosya isimleri ile birlikte listeler.
c:\>tree c:\dos ‘c:’nin dos alt klasörünün altında bulunan tüm alt klasörleri listeler.
c:\fizik\fen>tree ‘Bulunulan klasör olan c:’nin fizik alt klasörünün fen alt klasörünün altında bulunan klasörleri listeler.
c:\>tree b:\gazi ‘b: sürücüsündeki gazi alt klasörünün altında bulunan tüm alt klasörleri listeler.
DELTREE KOMUTU
Klasör silmekte kullanılır. rd komutu da klasör silmekte kullanılıyordu. Deltree komutu ile klasörü silmek için içinin boş olması gerekmez. Klasörün alt klasörleri de olsa onunla birlikte klasör silinir. rd komutuna göre daha kullanışlı olmasına rağmen rd komutunun bir iç komut olma avantajı vardır. Genel kullanım normu,
DELTREE [ Klasör Adı.Uzantısı]
?eklindedir.
c:\>deltree dos
Delete directory “dos” and all its subdirectories? [ yn]
‘dos alt klasörünü silmek için yukarıdaki komut yazıldığında onay için yukarıdaki mesaj gelir eğer “y” tuşuna basılır ise dos klasörü ve eger var ise dos klasörünün içindeki tüm dosyalar ve alt klasörler de silinir.
SÜZGEÇ KOMUTLARI
Dosyalar içerisindeki bilgilerin sıralanmasını, aranmasını ve istenilen ekran, dosya yada yazıcıya yönlendirilmesini sağlayan komutlara süzgeç komutları denir. Bunlar üç tanedir, SORT, FIND ve MORE komutlarıdır. Bu komutlarla birlikte yönlendirme işaretleri kullanılır, bunlar:
“>” İşareti İşlem sonucunda bilginin nereye gideceğini gösterir.
“<” İşareti İşlem için gerekli olan bilginin nereden alınacağını gösterir.
“>>” İşareti İşlem sonucunda bilginin nereye ekleneceğini gösterir.
“|” İşareti İşlem sonuçlarının bir başka işleme aktarılmasını sağlar.
SORT KOMUTU
Bir dosyadaki bilgileri okuyarak, bu bilgileri istenilen sütündaki itibaren sıralar, sıralı bilgilerin ekrana , bir başka dosyaya veya bir printer’a aktarılmasını sağlar. Genel kullanım normu,
SORT <Kaynak Dosya>Hedef Dosya /Parametreler
veya
KOMUT|SORT>Hedef Dosya /Parametreler
?eklindedir. Burada kaynak dosya bilginin alınacağı dosyayı, hedef dosya ise üzerinde işlem yapılmış olan bilginin aktarılacağı ekran, yazıcı veya dosyayı göstermektedir. Parametreler:
/+n ‘Sıralama işleminin n.sütün’dan itibaren yapılacağını belirtir. Bu verilmez ise sıralama otomatik olarak ilk sütündan itibaren yapılır.
/r ‘Bu parametre kullanıldığında sıralama işlemi tersden yapılır. yani, alfabetik olarak Z’den A’ ya; sayısal olarakta 9’dan 0’a doğru sıralama yapılır.
FIND KOMUTU
Bir dosyadaki bilgileri okuyarak, bu dosya içerisinde istenilen bilgilere göre arama yapar, bulduğu bilgilerle ilgili veya istenirse ilgisiz olan satırların ekrana , bir başka dosyaya veya bir printer’a aktarılmasını sağlar. Genel kullanım normu,
FIND “BİLGİ” Kaynak Dosya>Hedef Dosya /Parametreler
veya
KOMUT|FIND “BİLGİ” >Hedef Dosya /Parametreler
?eklindedir. Burada parametreler:
/v Bilgiyi içermeyen tüm satırların süzülmesini sağlar.
/c Bilgiyi içeren satırların sayısını gösterir.
/n Bilgiyi içeren satırları satır numaraları ile birlikte gösterir. Bu parametre /c ile birlikte kullanılmaz, kullanılsa bile dikkate alınmaz.
/i Bilgi tarama sırasında küçük-büyük harf ayrımı yapmaz(not case-sensitive).
MORE KOMUTU
İçerikleri bir ekrana sığmayacak kadar büyük olan dosyaların içeriklerinin Hedefe(Ekran, Dosya veya Yazıcı) aktarılırken sayfa sayfa görüntülenmesini sağlar. Genel kullanım normu,
MORE<Kaynak Dosya>Hedef Dosya
veya
KOMUT|MORE>Hedef Dosya
?eklindedir.
c:\>more<autoexec.bat ‘Autoexec.bat isimli dosyanın içeriğini sayfa sayfa ekrana getirir. Bu komutun yaptığı işlevi (type autoexec.bat|more) komutu da yapar.
BELLEK (MEMORY) ÇEŞİTLERİ
Bellekler üç kısımda incelenebilir:
1. Conventional Memory
2. Extended Memory(XMS=eXtended Memory Specification)
3. Expanded Memory(EMS=Expanded Memory Specification)
Bu üç bellek çeşidine ilaveten çoğu sistemlerde Upper Memory Area(UMA)(Yukarı Bellek Alamı) belleği de bulunur. Kullanılan bilgisayarın hangi tür belleklere sahip olduğunu görmek için DOS ortamında MEM komutu kullanılır. Normal olarak işletim sistemi ortamındaki programlar ilk bellek türünü, Conventional Memory(Ana Bellek) kullanırlar. Diğer bellekler olan XMS, EMS veya UMA kısmı programların kullanabilmesi için bu belleklere programların erişimini sağlayan bellek yöneticisinin bilgisayara yüklenmesi gerekir. Örneğin 1MB belleğe sahip bilgisayarda bu alanın 640 KB ’lık kısmı ana belleğe, geriye kalan 384 KB ’lık kısmı ise Yukaarı Bellek Alanına aittir. Yinee 8 MB belleğe sahip sistemde 1 MB yukarıdaki gibi dağılrken, geriye kalan 7 MB bellek ise ilave bellek alanına ait olacaktır.
1. CONVENTIONAL MEMORY(ANA BELLEK)
Tüm bilgisayarlarda bulunan temel bellektir. Bu belleğin kapasitesi 256 KB ile 640 KB arasında değişmekle birlikte günümüzde kullanılan bilgisayarlar için bu değer 640 KB’ dır. Diğer tür bellekte çalışması için özel komut verilmediği sürece tüm programlar bu bellekte çalışır. Bu belleğin bir kısmı DOS işletim sistemi tarafından kullanılır. CONFIG.SYS ve AUTOEXEC.BAT isimli dosyalarda belirtilen aygıt sürücüleri ve komutlar bu bellekte yine yer işgal eder. Bu belleğin kullanılmayan diğer kısmı ise diğer programlara ayrılır. Adresi sıfır ile başlayan ve kullanıcılara ayrılan bu belleğe kullanıcı belleği de denir. Kapasitesi 640KB ile sınırlı olup artırılamaz.
2. EXTENDED MEMORY(XMS)(İLAVE BELLEK)
Sistemin belleğini artırmanın bir yolu ilave bellek eklemektir. Bu bellek ancak 80286 veya daha yüksek işlemciye sahip bilgisayarlara eklenebilir. 80286 ve 80386 işlemcili bilgisayarların çoğunda standart 384 KB ilave bellek alanı vardır.
Ana bellekte çalışan programların çoğu ilave bellekte çalışamaz. Ana belleğin 640 KB’lık kısmının adresleri tüm programlar tarafından tanınır, fakat ilave bellekte bu söz konusu değildir. Programların ilave bellekdeki bu daha yüksek adresleri tanımabilmeleri için özel komutlara ihtiyaç hissederler. İlave bellek programların daha verimli ve daha hızlı çalışmalarını sağlar. Bununla birlikte bazı programlar bu bellekte çalışacak şekilde düzenlenmedikleri için bu alanda çalışmayabilir.
İlave belleği etkili bir şekilde kullanabilmek için “İlave Bellek Yönetici” programının yüklenmesi gerekir. Bu yönetici programlar bu bellek alanında aynı anda çalışan değişik programların aynı bellek adresini işgal etmelerini önler, ve programların bu belleği kullanmalarını kolaylaştırır. DOS işletim sisteminde bu ilave beleği yöneten program HIMEM.SYS programıdır.
DOS işletim sistemi ana bellek yerine ilave bellekte de çalışabilir, böylece ana bellekte diğer programlar için daha fazla yer ayrılmış olur.
3. EXPANDED MEMORY(EMS)(GENİŞLETİLMİŞ BELLEK)
Sistemin belleğini artırmanın bir diğer yolu da genişletilmiş bellek yüklemektir. Bunun için iki parçaya ihtiyaç vardır, bunlar bellek kartı ve bellek yönetici programıdır.
Bu belleği kullanmak üzere dizayn edilmiş olan programlar doğrudan bu bellek alanını kullanmazlar. Bu bellek alanı her birinin büyüklüğü 16KB olan ve sayfa adı verilen segmentlere ayrılmıştır. Bir program genişletilmiş bellekte bulunan bir bilgiye ihtiyaç duyduğunda, genişletilmiş bellek yöneticisi uygun sayfayı sayfa çerçevesi denilen bir alana kopyalar. Sayfa çerçevesi Upper Memory Area denilen bellekte bulunur. Bir program gerekli bilgiyi sayfa çerçevesinden alır.
Bazı programlar genişletilmiş belleği kullanamazlar, çünkü bunlar genişletilmiş bellek yöneticisi ile etkileşecek şekilde dizayn edilmemişlerdir. Bununla birlikte programların çoğu , ilave bellek yerine, genişletilmiş belleği kullanacak şekilde dizayn edilmişlerdir, çünkü genişletilmiş bellek daha önce tanımlanmıştır.
Geni?letilmiş bellek yöneticisi , bir anda sınırlı miktardaki bilginin programlara erişimini sağladığı için, bu bellekde çalışan programlar, ilave bellekdeki programlara göre daha yavaş çalışır.
UPPER MEMORY AREA(YUKARI BELLEK ALANI)
Çoğu bilgisayarlarda 384 KB kapasitesinde “Upper Memory Area” isimli bir alan vardır. Bu bellek 1MB’ lık belleğin 640KB’ lık ana bellek kısmı ile 1024KB ’lık kısmı arasında kalan 1024-640=384 KB’ lık kısımdır. Bu alan 640 KB’ lık ana bellekle bitişiktir.
UMA toplam belleğin bir parçası olarak 384 KB UMA
dikkate alınmaz, çünkü bu alana programlar
saklanamaz. Bu alan normalde sistemin 1 MB
donanımlarının çalışması için ayrılmıştır. 640 KB Ana Bellek
Bu bellek görüntü alt sistemine tahsis edilen
tampon alanı(Video Bellek), sisteme bağlanmış
değişik adaptörlerin üzerindeki ROM’ları ve genişletilmiş bellek RAM’ ini içerir. Sistemin ROM BIOS’ u bu belleğin üst kısmında bulunmaktadır.
Mikroişlemcisi 80386 ve daha yüksek olan bilgisayarlar ilave belleğe sahip ise, MS-DOS işletim sistemi ana bellekdeki boş alanı artırmak amacı ile UMA kısmını kullanabilir. DOS ‘un belirli aygıt sürücü ve program komutları ana belleğin dışına, genellikle ilave belleğe, yüklenebilmektedir. Yüklendikten sonra, bu aygıt sürücü ve programları DOS UMA ’da nerede iyi çalışacak ise oraya kopyalar. UMA’ da çalışacak olan program ve aygıt sürücü sayısı buradaki kullanılmamış olan bellek miktarına bağlı olarak değişir.
DOS BELLEK YÖNETİCİLERİ
Bilgisayarın extended(ilave), expanded(genişletilmiş) belleği ve Upper Memory Area (yukarı bellek alanı)’ nı kullanabilmesi için bellek yöneticisine ihtiyacı vardır. Bir bellek yöeneticisi herhangi bir belleğe erişimi sağlayan bir aygıt sürücüsüdür. Fakat ana belleğe(conventional) erişmek için ayrı bir bellek yöneticisine gerek yoktur, çünkü bu yönetici zaten DOS i?letim sisteminin içinde yüklüdür.
DOS i?letim sisteminin yüklenebilir Bellek Yöneticileri şunlardır:
1.HIMEM: Extended Memory(ilave belleğe) erişimi sağlayan bir bellek yöneticisidir.
2.EMM386:, Expanded(genişletilmiş) belleği simule etmek için extended (ilave) belleği kullanır. Aynı zamanda yukarı bellek alanına(UMA) da ulaşılmasını sağlar.
DOS işletim sistemi direk olarak genişletilmiş(expanded) belleğe erişimi sağlayan bir bellek yöneticisine sahip değildir, çünkü her bir genişletilmiş bellek kartı kendine özgü bellek yöneticisi kullanır. Bu belleği kullanmak için genişletilmiş bellek kartı ile birlikte piyasaya sürülen bellek yöneticisinin bilgisayara yüklenmesi gerekir.
Bilgisayara yukarıda isimleri verilen HIMEM ve EMM386 bellek yöneticilerini yüklemek için bunlara ait komutlar olan HIMEM.SYS ve EMM386.EXE dosyalarının CONFIG.SYS dosyası içerisine DEVICE sürücü komutu kullanılarak konulması gerekir. Bu yöneticiler ana bellekte bir miktar yer i?gal ederler, fakat diğer belleklerde işgal etdikleri alanlardan çok daha büyük belleklere erişimi sağlarlar.
NOT: DOS işletim sistemi bellek yöneticisi olan bu iki aygıt sürücüsüne ilaveten, SMARTDrive ve RAMDrive isimli sürücülere de sahiptir. Bu programlarda DEVICE komutu kullanılarak başlatılmasına rağmen, bunlar bellek yöneticisi değildir. Sistemin hızını artırmak amacı ile belleğin belirli kısımlarını kulanan optimizasyon programlarıdır